Cần từ bỏ tư duy… giá rẻ Việt Nam là một trong những nước đứng hàng đầu thế giới về xuất khẩu gạo và một số nông sản quan trọng. Những con số về khối lượng, giá trị tăng trưởng xuất khẩu luôn làm nức lòng mọi người cùng niềm tự hào dân tộc bởi ta đâu chỉ có anh hùng trong chống ngoại xâm? Tuy nhiên, trái với thành quả đó, hầu hết nông dân vẫn chưa thể giàu từ những cánh đồng vì giá trị sức lao động ngày càng thấp. Vậy sản lượng, giá trị xuất khẩu nông sản đang mang lại lợi ích cho ai? Chất lượng, giá cả của gạo Việt đang bị nhiều nước (kể cả ở khu vực Đông Nam Á) “vượt mặt”. Một số loại gạo của Thái Lan và Cam-pu-chia hơn hẳn gạo ta về chất lượng và dĩ nhiên “được giá” hơn trên thị trường thế giới. Các nông sản ưu thế khác thì luôn trong trạng thái “được mùa mất giá, được giá mất mùa” và thụ động trước nhu cầu nước ngoài. Tăng trưởng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) những năm qua cũng là điểm sáng, như một trụ đỡ nền kinh tế trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tuy nhiên phía sau “tấm huy chương FDI” còn nhiều điều đáng suy ngẫm. Ví như câu chuyện về nền công nghiệp ô-tô: Sau hàng thập kỉ hướng tới mục tiêu có một nền công nghệ hiện đại, nâng cao tỉ lệ nội địa hóa để doanh nghiệp nội có thị phần xứng đáng trong giá trị mỗi chiếc ô-tô xuất bán. Tuy nhiên, mục tiêu mong đợi đó vẫn đang xa vời phía trước! Việt Nam đơn thuần chỉ là nơi lắp ráp ô-tô, điện thoại, máy tính…với giá nhân công “cạnh tranh” cùng hệ quả môi trường không rẻ! Người Việt ta cần cù, thông minh. Lao động Việt Nam không phải kém về kĩ năng, trình độ. Các cuộc thi tay nghề công nhân tại khu vực đã khẳng định điều đó. Tuy nhiên, sức lao động của người Việt đang được “mua” với giá chưa tương xứng. Mong những người làm chính sách hãy dành thời gian đến những xóm công nhân, về những làng quê thuần nông, vùng sâu xem đời sống của họ ra sao. Liệu có bao nhiêu phần trăm đủ điều kiện xếp ở mức sống tối thiểu? Bước vào năm mới, người lao động có niềm vui là lương tối thiểu sẽ được điều chỉnh tăng (với mức khoảng 7,3-7,5%). Trong thực trạng lương chưa đủ cho mức sống tối thiểu, việc tăng như trên cũng là đáng quý, giúp phần nào giảm bớt khó khăn cuộc sống cho những người thu nhập thấp. Tuy nhiên, chỉ số lạm phát năm qua ước tính tăng khoảng 4 - 5%, cũng có nghĩa đồng lương, thu nhập giảm tương ứng. Đã có ý kiến lo ngại mức lương tối thiểu cao sẽ đẩy khó khăn cho doanh nghiệp và nhiều công nhân có nguy cơ mất việc làm! Các kì thỏa thuận đề xuất tăng lương tối thiểu luôn xảy ra căng thẳng giữa đại diện hai bên: Người lao động và giới chủ. Đúng là cần quan tâm tới quyền lợi doanh nghiệp, họ kinh doanh phải có lợi nhuận. Nhưng có vẻ doanh nghiệp đang được “chiều chuộng” bằng chính sách lao động giá rẻ. Chỉ cần trả lao động với giá thấp là doanh nghiệp có lợi nhuận, đâu còn động lực để đổi mới công nghệ, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm? Với những doanh nghiệp chỉ dựa vào lợi thế giá lao động thấp liệu có trụ được khi hội nhập nền kinh thế giới với môi trường cạnh tranh khốc liệt? Và, người lao động vẫn khó có mức lương vượt qua 80% mức sống tối thiểu. Đã đến lúc cần lừ bỏ tư duy… giá rẻ, nhất là giá sức của người lao động! Đinh Hoàng Bài đăng Báo Người cao tuổi ngày 9/2/2017