Trục lợi bằng… kết hợp! Có lẽ không một hình thức kết hợp nào lại mang lại lợi nhuận khổng lồ như việc khắc phục, thông luồng bảo đảm giao thông đường sông. Đó là việc nạo vét luồng lạch kết hợp tận thu cát, sỏi tại các dòng sông hiện nay. Cũng vì lẽ đó mà nhiều doanh nghiệp sẵn sàng thuê xã hội đen ra tay với những ai có hành động ngăn trở việc nạo vét sông của họ.   Nạo vét kết hợp tận thu cát tại sông Cầu. Ảnh IT Mọi người đều biết cát, sỏi… dùng làm vật liệu xây dựng cũng là nguồn tài nguyên, khoáng sản không thể tái tạo của quốc gia. Không hiểu sao nguồn tài nguyên quý giá này nhiều năm qua lại bị các cơ quan có trách nhiệm “bỏ quên”, hầu hết doanh nghiệp hoạt động khai thác cát trên các sông chỉ là “nạo vét và tận thu”! Theo cách hiểu chung của cơ quan quản lí nhà nước, cũng như các doanh nghiệp được giao “nạo vét” thì đây là việc bảo đảm an toàn luồng lạch cho hoạt động giao thông đường thủy. Mục đích chính là luồng sông thông thoáng, còn sản phẩm phụ được “tận thu” là cát, sỏi để khỏi lãng phí. Vì là sản phẩm phụ, sản phẩm “tận thu” nên pháp luật cũng nhẹ tay với doanh nghiệp nạo vét sông, thông luồng lạch. Họ chẳng cần tuân thủ luật pháp như các doanh nghiệp khai khoáng sản khác, có quyền được “quên” thuế môi trường, thuế tài nguyên và các loại thuế hay nghĩa vụ khác. Cơ quan có “quyền sinh quyền sát” hoạt động khai thác tài nguyên này lại là Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) chứ không phải Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) hay chính quyền địa phương nơi có dòng sông chảy qua! Tác giả viết bài này sinh ra tại một làng ven đê đoạn cuối sông Cầu, từ những năm 70 thế kỉ trước đến nay chưa hề được chứng kiến ca nô, sà lan,…đi qua đây bị mắc cạn vì luồng sông. Lí do đơn giản vì đây là đoạn hạ lưu, dòng sông rất sâu, phương tiện “có muốn” cũng chẳng thể mắc cạn. Ấy vậy mà mấy năm gần đây hoạt động “nạo vét để thông luồng” diễn ra cấp tập, với nhiều tàu hút cát làm việc suốt ngày đêm. Phía bờ đối diện là thôn Thắng Lợi, xã Thắng Cương (huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang) người dân từng phải nhiều đêm thức trắng, dùng gạch đá, chai lọ “chiến đấu” với “cát tặc” để cứu ruộng vườn, nhà cửa trước nguy cơ bị dòng sông “gặm, nuốt”. Có lẽ đây cũng là thực trạng chung của những dòng sông trên cả nước đang sở hữu trong lòng mình nguồn tài nguyên cát sỏi.   Những dòng sông ở Tây Nguyên cũng đang được “tận thu” Phải chăng sự “khập khiễng” trong công tác quản lí đã tạo ra một “lỗ hổng” tạo thuận lợi cho những kẻ trục lợi. “Lỗ hổng” này đã đến giai đoạn phát lộ, khi mà các dòng sông đã bị hút kiệt, khiến bờ bãi, đê điều bị sạt lở nghiêm trọng và nhiều nơi dân cư mất trắng ruộng vườn, nhà cửa. Đã đến lúc cần chấm dứt hình thức nạo vét kết hợp tận thu cát tại các dòng sông. Để bảo đảm an toàn tại các trục giao thông đường sông, Bộ GTVT cần phối hợp với các địa phương khảo sát chính xác hệ thống luồng lạch xem đâu là khu vực thực sự cần nạo vét. Trên cơ sở đó, Bộ GTVT đề xuất Bộ TN&MT khi cấp phép cho doanh nghiệp kết hợp nạo vét luồng lạch với khai thác cát, sỏi. Mọi hoạt động khai thác kết hợp cũng cần có đánh giá tác động môi trường cụ thể, cùng việc chấp hành nghĩa vụ của một doanh nghiệp khai khoáng. Có làm như vậy, nguồn tài nguyên của đất nước mới được khai thác đúng đắn và môi trường sống của cộng đồng không bị đe dọa. Đinh Hoàng Bài đăng Báo Ngày mới onlione