Đổi mùi sông Tô           Dòng Tô Lịch xa xưa vốn dĩ sạch sẽ, trong lành, là tuyến đường thủy du ngoạn thanh bình của vua chúa bao triều. Sông Tô đẹp, thơ mộng từng được ghi tạc trong ca dao: Sông Tô nước chảy quanh co/ Cầu Đông sương sớm, quán Giò trăng khuya... Sông Tô Lịch xưa Chỉ chừng 1 thế kỉ trở lại đây, quá trình đô thị hóa tăng tốc, dân cư lên gấp hàng trăm lần ngày xưa nên dòng sông thơ mộng thời nào dần đổi sang chức năng chuyển tải chất thải lỏng từ sinh hoạt của con người. Dòng sông thanh sạch xa xưa nay ngày một nặng mùi… Chịu đựng sự ô nhiễm đã lâu nên khi một ý kiến táo bạo với cam kết biến sông Tô thành sông Thames tại Thủ đô khiến dư luận xôn xao nửa mừng, nửa nghi... Tuy được chỉnh trang nhưng nước sông Tô Lịch chưa được xử lí. Có lẽ ý kiến trên chỉ nói một cách hình tượng, khi cải tạo sông xong sẽ tạo nên vẻ đẹp nào đó cho Thủ đô, giống như sông Thames mang đến cho London chứ sao có thể so sánh một dòng sông tự nhiên dài hàng trăm km với một nhánh lưu vực của sông Hồng chỉ hơn chục km nối sang sông Nhuệ? Được biết, sông Thames tạo thành bởi bốn sông nhánh, dài 346km (có hơn 50km chảy qua London), cửa sông rộng và đổ vào Biển Bắc. Dưới lòng sông là một thế giới tràn đầy sự sống với số lượng lớn các loài cá, động vật không xương, động vật ăn thịt, săn mồi. Người ta đã ghi nhận 2.732 con vật trên sông Thames trong 10 năm gần đây, trong đó các loài động vật biển có vú thường xuyên xuất hiện với số lượng lớn như hải cẩu, cá voi, cá heo… Hai bên bờ sông đoạn qua Thủ đô nước Anh có nhiều công trình kiến trúc lịch sử, văn hóa nổi tiếng, các cây cầu và chủ yếu là không gian công cộng. Cầu Tháp bắc qua sông Thames Sông Thames tại London Điểm qua đôi chút về con sông Thames để thấy ý tưởng biến sông Tô Lịch thành “sông Thames” tại Hà Nội là câu chuyện hão huyền! Tuy nhiên việc cải tạo, làm sạch, chỉnh trang sông Tô Lịch đến nay mới bàn là quá chậm, lẽ ra phải được làm từ lâu. Ý kiến của doanh nghiệp muốn cải tạo sông Tô Lịch như lời nhắc nhở Hà Nội nên làm một việc cần làm chứ đừng làm những công trình nghìn tỉ rồi “bỏ hoang”. Tuy nhiên ai sẽ làm, cách làm như thế nào mới là chuyện người dân quan tâm. Sông Tô Lịch hiện nay chủ yếu mang chức năng chuyển tải nguồn nước thải sinh hoạt của dân cư và hoạt động sản xuất kinh doanh khác. Ai cũng nhận thấy chỉ cần ngăn tách nguồn xả thải này, con sông sẽ trở lại sạch sẽ. Trong khi hứa biến sông Tô Lịch thành sông Thames thì doanh nghiệp có “sáng kiến” trên không quên đề xuất việc xây dựng hệ thống du lịch trên sông Tô, bao gồm du lịch đường sông và các quán cafe nổi để cho nhà đầu tư khai thác một thời gian. Doanh nghiệp cũng tự bỏ vốn đầu tư nhưng tất nhiên, dự án là đối tác công tư (PPP)  nên thành phố cần thanh toán quỹ đất cho nhà đầu tư; ưu đãi một số loại thuế… Chỉ cải tạo và xử lí hệ thống nước thải của sông Tô Lịch đã tốn không ít tiền của. Tạo được hệ thống cảnh quan bên sông để “đẹp như sông Thames” thì tiền phải nhiều như… núi! Xem ra “sáng kiến” trên như thể chuyển mùi sông Tô từ ô nhiễm sang… mùi tiền! Đinh Hoàng Bài bình luận đăng Báo Người cao tuổi và Báo điện tử Ngày mới online ngày 13 tháng 12 năm 2018