Mừng tuổi biến tướng

 

Lì xì ngày một… “lợi thì”! Lì xì theo tiếng Trung Quốc là phiên âm của từ “lợi thị” có nghĩa là được lợi, được tiền, được may mắn. Tục lì xì ngày Tết Nguyên đán nay trở nên phổ biến không chỉ ở nước ta, người dân các quốc gia châu Á như khác như Trung Quốc, Nhật Bản,... cũng đang duy trì tục lệ này. Sau khi đón Giao thừa, hoặc ngay trong sáng mồng Một, con cháu thường chúc Tết các bậc sinh thành bằng một món tiền đặt trong bao giấy hồng, gọi là “tiền mừng tuổi”, “tiền mở hàng”, với mong muốn đem lại may mắn cho ông bà, cha mẹ. Các cụ cao niên cũng sẽ “mở hàng” lại cho con, cháu. Tiền mở hàng của các cụ cho con cháu gọi là “tiền mừng tuổi” hay cũng gọi là “lì xì”. Tiền mừng tuổi thường không nhiều nhưng phải là tiền mới, chủ yếu là để lấy may trong dịp đầu Xuân. Tục lì xì nhằm tạo niềm vui, hạnh phúc nhân năm mới khi Tết đến, Xuân về, mọi người thêm tuổi mới, cùng hướng tới một năm hứa hẹn nhiều điều tốt lành. Thế nhưng ở ta có lẽ tục lệ này ngày càng biến tướng, thành ghánh nặng chi tiêu của không ít gia đình trẻ. Việc lì xì nay được mở rộng hơn, tất cả mọi người đều có thể lì xì cho nhau và mục đích cũng không đơn giản chỉ là may mắn. Phong tục mừng tuổi không còn giữ được nét giá trị tinh thần như ngày xưa. Những đồng tiền mừng tuổi ngày càng coi trọng về giá trị, bị vật chất hoá. Không những thế, người ta còn chẳng cần bao hồng mà lì xì bằng chuyển khoản. Từ nhận thức của người lớn đã lan sang trẻ nhỏ, chúng cũng quan tâm đến giá trị mệnh giá của tờ tiền lì xì, quên đi giá trị tinh thần. Nhiều người không khỏi ngượng ngùng khi vừa đưa phong lì xì, trẻ liền rút ra, tỏ vẻ thờ ơ khi thấy tờ tiền mệnh giá nhỏ. Nước Mỹ không có Tết Nguyên đán như Á Đông nhưng họ lại đang có cách thu lợi từ tục “lợi thì”, đó là in tờ tiền mệnh giá 2 đô la và quảng bá đó là tờ tiền mang lại điều may mắn!? Những năm qua tục lì xì bằng tờ 2 đô la Mỹ ngày một phổ biến tại các đô thị, trong giới kinh doanh, công chức, nhân viên văn phòng… Chẳng biết tại Trung Quốc, Nhật Bản có trào lưu mừng tuổi bằng tờ 2 đô la hay không. Nếu có thì nước Mỹ sẽ kiếm được khoản “lợi thì” không nhỏ từ việc in tiền để “bán”. Liệu Việt Nam ta có nên nghiên cứu in một loại tiền mệnh giá nhỏ có hình tượng theo con giáp hằng năm và vẫn có giá trị lưu hành để làm tờ may mắn, phúc lộc nhân dịp Tết cổ truyền? Thực tiễn mỗi năm Ngân hàng Nhà nước vẫn đang phải in một lượng tiền các mệnh giá nhỏ để đáp ứng nhu cầu dịp năm mới. Đồng tiền “may mắn” nếu cạnh tranh được với tiền mệnh giá lớn sẽ góp phần định hình bản sắc tục lì xì, đó là giá trị tinh thần, nét đẹp lành mạnh ngày Xuân./. Đinh Hoàng Bài bình luận đăng Tạp chí Người cao tuổi ngày 16/01/2025