Những lệ đẹp

 

Những “lệ” cần nhân rộng Luật và lệ luôn tồn tại song hành trong đời cuộc sống. Trong xã hội thượng tuân pháp luật thì xây dựng hệ thống pháp luật đầy đủ, chặt chẽ là điều tiên quyết. Thế nhưng có những chuyện dù được quy định từ lâu mà mãi không thể đi vào cuộc sống, ví như ăn uống linh đình trong cưới hỏi, tang ma hay chuyện cấm và phạt hành vi hút thuốc lá tại một số không gian cụ thể.  Tục lệ đi phong bì trong đám cưới đã có từ sau những năm bao cấp, bước vào nền kinh tế thị trường, những món quà xoong chậu, phích nước… dần được “tiền tệ hóa” bằng chiếc phong bì và nay đã thay thế hoàn toàn với giá trị phong bì luôn bám sát giá thị trường. Rồi đến lượt các loại tiệc khác như tân gia, mừng thọ, giỗ chạp… tất thảy quà mừng, hương hoa lễ đều được “cho vào” chiếc phong bì. Rất mừng hiện nay đang có những lệ “phá lệ” xuất hiện. Cách đây gần chục năm tại nhiều làng quê vùng Bắc Ninh, Bắc Giang đã từ bỏ tục lệ đi phong bì trong đám giỗ, tân gia, thôi nôi… Ai trót đi phong bì thì sau đó gia chủ cũng cám ơn rồi gửi lại. Việc tang ma chỉ nhận tiền phúng viếng, có nơi thêm lần giỗ hết (sang cát), còn lại ngày giỗ hằng năm thì không nhận tiền. Từ làng thôn này dần lan sang các làng quê khác, nay đã trở thành chuyện phổ biến với quan niệm việc giỗ chạp, tân gia… nếu gia đình có điều kiện kinh tế thì mời, nếu không thì thôi, chẳng ai trách móc, từ đó từng bước loại bỏ được chuyện “nợ miệng”. Chuyện điếu thuốc lá và việc hút thuốc lá cũng đang là vấn đề nan giải của cơ quan chức năng. Tôi nhớ một kỉ niệm khi cùng anh bạn đến nhà thăm người đồng đội ở Hà Nội. Anh bạn tôi vốn nghiện thuốc nên khi ngồi bàn uống trà đã vô tư rút thuốc ra châm. Chỉ lát sau bỗng thấy cô con dâu anh bạn từ trên tầng đi xuống, sau khi vui vẻ chào hỏi lễ phép hai vị khách, cô nhẹ nhàng nói “Dạ, cháu xin lỗi vì đang có con nhỏ, bác ra cạnh cửa hút thuốc giúp cháu với ạ”. Thế là bạn tôi cười ngượng ngùng, dụi luôn điếu thuốc… Hiện đa số các gia đình tại thành phố lớn, nhiều cơ quan không còn chuyện hút thuốc trong không gian chung. Hiện nay Bộ Y tế đang lấy ý kiến vào dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 117/2020/NĐ-CP ngày 28/9/2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế trong đó đề xuất mức phạt với người sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng. Cũng tại Nghị định 117 trước đó đã quy định hút thuốc lá nơi công cộng bị phạt tiền từ 200.000 đồng đến 500.000 đồng nhưng cho đến nay hầu như chưa có người bị xử phạt trong khi việc hút thuốc tại nhiều địa điểm cấm vẫn diễn ra. Ai giám sát, ai là người có thẩm quyền xử phạt, chế tài cụ thể thế nào đang là vấn đề bất cập nên pháp luật chưa thể đi vào cuộc sống. Có lẽ chuyện hút thuốc lá cũng cần dư luận xã hội tác động để thành một cái “lệ”. Muốn tạo được lệ thì mỗi cá nhân, gia đình, cơ quan, đơn vị cần thể hiện thái độ thẳng thắn với việc hút thuốc lá, cũng như cô con dâu anh bạn chúng tôi kể trên./. Đinh Hoàng Bài bình luận đăng Tạp chí Người cao tuổi tháng 01/2025