Sao để có Tô Lịch là dòng tự nhiên

 

Để Tô Lịch trở lại là dòng sông Một dòng sông dù tự nhiên hay sông đào vẫn phải có hai thành tố quyết định, đó là nhận nước từ thượng nguồn và đổ xuống hạ nguồn. Thiếu hai thành tố trên không còn là dòng sông đúng nghĩa. Ví như con sông Đuống, một dòng sông nối với dòng sông thì thượng nguồn chính là sông Hồng, nơi nó nhận nước để có dòng chảy đổ về sông Thái Bình, tạo nên chức năng của một dòng sông. Sông Tô Lịch xưa vốn cũng là một dòng sông nối sông, thượng nguồn là sông Cái (sông Hồng) cuối cùng đổ vào sông Nhuệ. Nay thượng nguồn của sông Tô đã bị ngắt mạch, nguồn nước bổ trợ chỉ có khi Hồ Tây xả nước cùng hệ thống nước thải hai bên đổ vào. Quá trình bồi lắng nay đáy sông ngày một nâng lên và khả năng lưu trữ nước cũng rất ít ỏi. Vì vậy Tô Lịch của Hà Nội nay chỉ như một con kênh chuyển tải nước thải đúng nghĩa. Sông Tô lịch, đoạn chảy qua địa bàn quận Cầu Giấy Mới đây Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh đã kí văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính về chủ trương đầu tư xây dựng công trình khẩn cấp bổ cập nước sông Hồng vào sông Tô Lịch và đã được chấp thuận. Tổng mức đầu tư dự án khoảng 550 tỉ đồng từ nguồn ngân sách thành phố, dự kiến hoàn thành trước tháng 9/2025. Để duy trì sự sống của dòng sông, kinh phí vận hành hàng năm khoảng 25 tỉ đồng (tức mỗi tháng khoảng hơn 2 tỉ đồng). Nếu sau này có hệ quả lắng đọng phù sa thì chi phí để xử lí nước có thể sẽ tăng thêm. Khi hệ thống nước thải được thu gom riêng hoàn toàn thì sông Tô Lịch sẽ trở thành một con sông “nhân tạo” hay một “con kênh” lớn, với chức năng đơn thuần là tạo cảnh quan của một dòng sông. Mỗi tháng chi hơn 2 tỉ đồng để “mua” cảnh quan một dòng sông kể cũng không rẻ. Về lâu dài xem ra vẫn cần một giải pháp bền vững và hiệu quả kinh tế hơn. Nếu muốn đưa nước từ sông Hồng vào thì cần bổ trợ bằng dòng chảy tự nhiên, xây dựng hệ thống cống dẫn nước mặt xuyên đê sông Hồng kết hợp nạo vét hạ thấp đáy dòng sông Tô Lịch... Đã có đề xuất của các nhà khoa học thuộc Hội Cơ học Hà Nội về việc dẫn nước từ dòng chảy sông Đà vào sông Tô Lịch để cải thiện môi trường, chất lượng nước và giảm chi phí. Với sự chênh lệch độ cao từ thượng nguồn, dự án này dự kiến sẽ bổ trợ nước tự nhiên cả cho các sông Nhuệ, Đáy, Tô Lịch đồng thời góp phần cung cấp nước mặt cho nông nghiệp, sản xuất nước sạch của toàn thành phố Hà Nội. Thực hiện được theo phương án này mới là tối ưu, mang lại hiệu quả cao, bền vững nhất để làm sống lại các con sông đang chết./. Đinh Hoàng Bài bình luận đăng Tạp chí Người cao tuổi tháng 01/2025