Cần một trọng tài Vấn đề bàn sau đây không phải về thể thao mà là chuyện làm ăn. Những ngày qua đang nóng việc một số lái xe các hãng taxi truyền thống trương băng rôn phản đối loại hình xe uber, grap do bị lấn át thị phần hành khách. Dễ dàng nhận thấy đây là cách hành xử không "fair play" và khả năng đã phạm luật cạnh tranh!  Thời "vàng son" của taxi truyền thống có vẻ đang qua đi. Một thời chỉ có số ít hãng taxi đã "làm mưa làm gió". Dịch vụ taxi khi ấy với nhiều người rất "xa xỉ", có khi chỉ đi từ trung tâm Hà Nội ra sân bay Nội Bài chưa đầy 30km đã tốn 400-500 nghìn đồng, bằng non nửa giá vé máy bay đi TP Hồ Chí Minh! Giá cước thường bị "té nước theo mưa" khi giá xăng tăng, khi xăng giảm thì cơ quan quản lí thúc mãi họ mới giảm tí chút.           Từ khi loại hình taxi công nghệ đổ bộ vào việt nam tình hình đã thay đổi và hành khách có thêm sự lựa chọn vượt trội cả về chất lượng và giá cả. Chặng đường tốn 400-500 nghìn trên nay có thể chỉ hết 150 nghìn! Vậy để trả lời câu hỏi "vì sao lại thế" thì phải xem mô hình các loại taxi thế nào?          Một người muốn làm lái xe cho hãng taxi truyền thống trước hết cần mua cổ phần (thường là mua trả góp chính chiếc xe của hãng) với giá cao hơn thị trường chừng 100-150 triệu. Hằng tháng họ phải trả góp số nợ cùng lãi suất chừng 15%. Trừ các khoản khác như tiền xăng, tiền đàm, phí bảo hiểm, công đoàn, đồng phục... nên lương lái xe chẳng còn bao nhiêu. Tài xế taxi chẳng khác chi những "xe ôm có mái che", vắt sức nuôi chủ hãng. Xe taxi công nghệ tận dụng ngay xe của từng cá nhân, mô hình quản lí trên nền tảng kết nối vạn vật, chỉ cần qua điện thoại thông minh họ nắm vững vị trí hiện tại từng lái xe, vị trí khách hàng cần đón giúp thuận tiện và tiết kiệm tối đa chi phí. Hãng taxi truyền thống vẫn liên lạc sóng FM, khi tung thông tin lên khó bảo mật dẫn đến các lái xe tranh nhau tạo nên những cuộc đua tốc độ trên đường phố đầy nguy hiểm. Lịch sử phát triển là quá trình cái mới thay thế cái cũ. Không thể cấm chiếc máy hơi nước để bảo vệ những chiếc cối xay gió, rồi không thể giữ mãi máy hơi nước khi đã xuất hiện động cơ đốt trong… Áp dụng công nghệ tiên tiến trong hoạt động sản xuất kinh doanh trong đó có vận tải là tất yếu. Chỉ có điều để bảo bảm môi trường bình đẳng cần có sự quản lí, điều hành "cuộc chơi" bằng một trọng tài. Hiện công tác quản lí có vẻ chưa theo kịp sự phát triển. Ví như mô hình taxi truyền thống đang bị những trói buộc bằng những điều kiện, còn taxi công nghệ thì lại khá "rộng chân". Rồi việc quản lí doanh thu, quản lí thuế với taxi công nghệ còn kẽ hở...  Dù sao, các hãng taxi truyền thống cũng cần nhìn nhận lại mô hình quản lí kinh doanh của mình, đổi mới phương thức quản lí để cạnh tranh. Nền kinh tế thị trường không thể chờ đợi sự can thiệp, bảo trợ từ những mệnh lệnh hành chính. Trong "cuộc chơi" này, chính những "trọng tài" cũng cần làm mới và nâng tầm của mình, đừng để trên sân "các đội" chơi xấu lẫn nhau! Đinh Hoàng Bài đăng Báo Người cao tuổi ngày 12/10/2017