Đầu vào hay đầu ra?  Câu chuyện đầu ra của nông sản được nhắc đến rất nhiều, từng là vấn đề nan giải thậm chí như chứng “nan y” trong sản xuất nông nghiệp! Tuy nhiên chứng “nan y” nghề nông gần đây đã tìm được “thuốc chữa”, ấy là việc nâng chất lượng sản phẩm, tiếp cận thị trường và sản xuất đáp ứng các điều kiện, tiêu chuẩn khắt khe của khách hàng. Chuyện dễ dãi, tùy tiện trong sản xuất sẽ không có chỗ đứng trong chuỗi giá trị toàn cầu. Chính vì làm tốt mọi công đoạn trong sản xuất nên từng bước nghành nông nghiệp đã có những sản phẩm như rau, hoa quả, thịt gà, lợn, hải sản... đặt chân vào các thị trường khó tính từ Australia, Nhật Bản, sang châu Âu, châu Mỹ... Ví như quả vải, dù sản lượng tăng vượt dự liệu nhưng năm nay vẫn được mùa mà không mất giá. Sự nỗ lực, nghiêm túc theo quy trình sản xuất sạch, an toàn, chất lượng, đáp ứng tốt yêu cầu của đầu ra là yếu tố quyết định thành công của sản phẩm. Thi cử luôn là gánh nặng với học sinh, sinh viên Từ chuyện đầu vào, đầu ra nông sản liên hệ tới đầu vào, đầu ra của hệ thống giáo dục nước ta. Hàng trăm nghìn kĩ sư, cử nhân tốt nghiệp hằng năm không tìm được việc làm cũng na ná câu chuyện nông sản ế của những năm trước! Phải chăng ngành giáo dục của ta đang quá coi trọng đầu vào, coi nhẹ đầu ra? Quá chú trọng thi cử ngay từ tiểu học cho đến đại học đã tạo áp lực thi cử lên toàn xã hội. Cứ Hè đến là những gia đình có con em vào lớp 1, chuyển cấp như bước vào cuộc đua “marathon” đầy lao tâm khổ tứ để chọn trường, chạy trường nhằm có được vị trí trong một ngôi trường mong ước. Vụ việc gian lận điểm thi tại Hà Giang, Sơn La và một số địa phương hiện nay là hệ quả khó tránh của cách điều hành hệ thống giáo dục “đổi mãi mà chưa mới”. Với đào tạo đại học, khi biết rằng “vào được ắt sẽ ra được” đã tạo tâm lí coi trọng thi cử hơn chất lượng thực học. Biết rằng điểm có thể “chạy, mua” nên không ít sinh viên coi thường việc học trong những năm tháng ngồi trên ghế giảng đường. Điều này khác hẳn nhiều nước tiên tiến, nơi mà thậm chí chỉ cần ghi tên nhập học, buổi nào thấy nội dung cần thiết thì tới nghe giảng, không thì ở nhà nghiên cứu tài liệu thiết thực hơn. Thế nhưng để có được tấm bằng đại học quả thực không dễ với những người “học giả”. Bộ “tinh lọc” khâu cuối không cho phép người học lơ mơ mà nghĩ sẽ có được tấm bằng đại học. Chuyện cả họ làm quan không còn là chuyện hiếm, người tài giỏi khó lòng chen chân. Những thí sinh “giỏi ảo” trong thi cử rất có thể cũng sẽ có những tấm bẳng “vỏ đỏ, ruột trắng”. Với vị thế của gia đình, tiềm lực kinh tế hoặc các mối quan hệ “mạnh mẽ”, những người này nhiều khả năng sẽ chiếm mất vị trí của những người thực tài trong hệ thống công quyền. Những ví dụ về chuyện cả họ làm quan tại các địa phương được dư luận nói đến là sự minh chứng. Đầu ra trong sản xuất hàng hóa không tiêu thụ được gây ra sự lãng phí, trì trệ của nền kinh tế. Đầu ra trong đào tạo con người sẽ để lại hệ quả nặng nề hơn nhiều, nó làm lung lay nền tảng đạo đức, giá trị chính trị, tinh thần của toàn xã hội./. Đinh Hoàng  Bài bình luận đăng Báo Người cao tuổi và Báo điện tử Ngày mới online ngày 25 tháng 7 năm 2018