Minh bạch lúc… nửa đêm! Từng có câu chuyện một ông nhà giàu mang tiền ra đường phố lúc đông người rồi tung ra cho bàn dân tranh cướp để lấy đó làm vui. Lòng tham của con người được tạo môi trường và kích hoạt khiến một cảnh hỗn loạn đã xảy ra. Quy luật mạnh được yếu thua của tự nhiên được thể hiện rõ nhất trong cuộc tranh cướp những đồng tiền nhàu nhĩ, bụi bặm. Câu chuyện cho thông quan điện tử tự động lúc 0 giờ khiến tôi liên tưởng tới câu chuyện trên. Tuy nhiên ở đây sẽ không có chuyện cơ quan chức năng muốn “mua vui” từ việc các doanh nghiệp xuất khẩu gạo tranh dành nhau trên môi trường mạng, nơi được cho là rất minh bạch! Để một chuyện nhạy cảm được minh bạch, làm vào ban ngày đã khó, làm lúc nửa đêm càng khó vạn lần! Giữa lúc nhu cầu xuất khẩu gạo đang “khát” như nắng hạn thì một hạn mức được đưa ra chẳng khác nào “trận mưa rào”. Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là những cơ quan trực tiếp tham mưu cho Chính phủ để có số lượng 400 nghìn tấn gạo hạn mức được phép thông quan xuất khẩu. Có lẽ văn bản của Bộ Công Thương ghi cụ thể thời gian hiệu lực tính đến giờ, phút, mà lại là 0 giờ lâu nay rất hiếm. Thường người ta chỉ lấy ngày làm mốc hiệu lực và giờ lấy theo thời gian làm việc hằng ngày từ thứ Hai đến thứ Sáu, tránh ngày nghỉ. Hạn ngạch xuất khẩu 400 nghìn tấn gạo mau chóng hết chỉ trong ít giờ đăng ký thủ tục hải quan điện tử Mọi người đều biết, trước khi được lệnh tạm dừng xuất khẩu gạo, tiến trình thương mại như một dòng sông đang chảy. Chặn một dòng chảy tất yếu sẽ xảy ra tình trạng ùn tắc ở những đoạn khúc nhất định. Cơ quan quản lí không thể nói rằng họ không biết những doanh nghiệp nào đã có hợp đồng xuất khẩu, số lượng và giá trị bao nhiêu. Thậm chí hàng nghìn tấn gạo đã được một số doanh nghiệp chuyển đến cảng biển chờ thông quan thì họ lại càng phải biết, bằng không đó là cơ quan quan liêu. Quay lại con số 400 nghìn tấn được thông quan điện tử, vậy thì cơ quan quản lí căn cứ vào đâu để đưa ra con số trên? Chẳng lẽ họ đang “lơ mơ” trên trời cao? Trong phát biểu thanh minh trước công luận, lãnh đạo Tổng cục Hải quan không đả động đến căn cứ của số lượng gạo được đề xuất. Nếu biết thực tiễn và nhu cầu của các doanh nghiệp họ phải có cách xử lí hợp tình, hợp lí và tương đối công bằng chứ không thể để tự do tranh dành. Thả hạn mức 400 nghìn tấn cho các doanh nghiệp “tự xử” lúc này chẳng khác nào tháo hồ nước dự phòng vào một dòng sông sắp tràn và chỉ làm tăng khả năng “vỡ đê” mà thôi. Minh bạch thông quan vào nửa đêm một ngày nghỉ dẫu có quy tội được cho máy móc vô tri rất khó có thể nói không có vấn đề. Nhất là đằng sau việc này sẽ mang đến không ít lợi nhuận cho doanh nghiệp nào dành được “miếng bánh”!/. Đinh Hoàng Bài đăng Tạp chí Người cao tuổi ra ngày 29/4/2020