Nơi đâu dễ lừa tiền? Không biết có nơi nào trên thế giới những kẻ lừa đảo dễ lừa tiền như ở Việt Nam ta? Nếu có ở nước nào đó thì ở ta vẫn không đứng ngoài tốp đầu. Mấy năm trước nở rộ “phong trào” kinh doanh đa cấp. Vì quá tin vào những viễn cảnh kiếm tiền dễ hơn ngồi chơi xơi nước nên hàng trăm người đã mất trắng hàng chục triệu, thậm chí hàng tỉ đồng. Rồi những mánh khóe của mô hình đa cấp cũng bị vạch trần, các cơ quan chức năng vào cuộc siết chặt quản lí, thêm nữa quá nhiều “tấm gương” dại dột mất tiền khiến cách lừa này đã thoái trào. Như “chết đuối vớ được cọc”, giữa lúc khó “làm ăn” bằng mô hình đa cấp truyền thống thì hiện tượng tiền số bitcoin bùng nổ. Chỉ trong vòng mấy tháng mà giá trị đồng tiền này đã tăng hơn chục nghìn USD mỗi bitcoin. Có vẻ như lợi nhuận tăng hàng trăm, hàng nghìn phần trăm/năm là có thật? Những kẻ lừa đảo kinh doanh đa cấp rất nhạy bén, đã nhận ra một “mảnh đất hoang sơ” chưa nhiều người “canh tác”, đó là mô hình đa cấp online dựa trên mạng internet. Lợi nhuận khủng của đồng tiền số chính là ví dụ để kẻ lừa đảo dẫn chứng, đưa khách hàng hướng tới chân trời mê cung lợi lộc. Thế là những cái tên như Eagle Rock Global (ERG), PayAsian, Atomy, Sky Way… xuất hiện dưới nhiều hình thức tiền số, ví điện tử, cổ phiếu hoặc đơn giản là đầu tư vào một công ty trực tuyến nước ngoài để hưởng lãi suất. Mức lợi nhuận thường cao gấp cả chục lần so với gửi ngân hàng, thậm chí có công ty trả lãi đến 180% năm và cao hơn nữa! Một điểm chung của các hình thức huy động vốn này là không có sự bảo đảm, thế chấp, kể cả đơn giản là một tờ biên nhận. Người góp tiền như tự thế chấp bằng… lòng tin và hi vọng! Cùng với lãi cao, người tham gia còn được trả hoa hồng khi giới thiệu được thêm người khác vào hệ thống. Bóng dáng kinh doanh đa cấp biến tướng đã rõ nhưng xem ra nhiều người không muốn biết. Mô hình đa cấp Tại sao không có ai thử đặt câu hỏi: Trong khi lãi suất vay ngân hàng cao lắm cũng chừng 12-14% năm mà doanh nghiệp không vay lại đi huy động cá nhân cao gấp hàng chục lần? Xin thưa, những kẻ lừa đảo biết không dễ lừa được ngân hàng để huy động hàng trăm, hàng nghìn tỉ đồng! Thế nhưng hàng trăm, hàng nghìn khách cá nhân có thể giúp chúng vay ngân hàng số tiền đó. Ví như bạn có thể thế chấp nhà vay ngân hàng với lí do mua chiếc ô tô tiền tỉ để kinh doanh nhưng lại đem tiền ấy đi kinh doanh đa cấp. Một nghìn người đi vay rồi cho chúng vay lại sẽ có cả nghìn tỉ đồng, liệu có ngân hàng nào dễ dàng cho doanh nghiệp vay con số lớn đến thế? Lòng tham là bản năng vốn có của con người. Tuy nhiên, con người còn có lí trí. Sự điều tiết giữa lòng tham và lí trí sẽ kiềm chế ở mức tham vọng. Con người ta cần có tham vọng và phấn đấu đạt tham vọng đó trên cơ sở luật pháp, đạo đức và tri thức. Người ta chỉ dễ bị lừa khi lòng tham che mờ lí trí. Và như vậy, lòng tham chính là “địa chỉ” để kẻ lừa đảo chọn làm “huyệt tử” cho vũ khí tấn công!/. Đinh Hoàng Bài bình luận đăng Báo Người cao tuổi ngày 28 tháng 11 năm 2019