Lại chuyện BOT

Làm BOT sướng nhất! BOT là một trong các hình thức thực hiện hợp đồng đối tác công tư (PPP) với ý nghĩa là hợp đồng xây dựng - kinh doanh - chuyển giao, được kí giữa cơ quan nhà nước có thẩm quyền và nhà đầu tư, doanh nghiệp (DN) để xây dựng công trình hạ tầng. Nhà đầu tư, DN dự án được quyền kinh doanh công trình trong một thời hạn nhất định; hết thời hạn, dự án được chuyển giao công trình cho cơ quan nhà nước quản lí. Nhà nước thực hiện loại dự án này nhằm mục tiêu huy động nguồn lực xã hội, khi nguồn ngân sách khó khăn, không thể đầu tư cùng lúc nhiều công trình, nhất là giao thông. Trong giai đoạn kinh tế tăng trưởng mạnh, các dự án BOT giao thông từng gặt hái nhiều lợi nhuận, thậm chí có DN bị nghi ngờ dấu doanh thu hay dự án liên danh đã xảy ra hiện tượng nghi ngờ nhau về doanh thu, lợi nhuận. Khi đó tuyệt nhiên chẳng thấy DN nào đòi trả BOT cho Nhà nước. Cách đây mấy năm, Công ty CP Đầu tư quốc lộ 91 Cần Thơ - An Giang có văn bản kiến nghị Thủ tướng cho phép trả lại dự án BOT tại trạm thu phí T2 (Quốc lộ 91 Cần Thơ - An Giang); hoặc hoàn trả lại cho đơn vị này 880 tỉ đồng! Động thái này, gây ra những ý kiến trái chiều và lo ngại sẽ tạo ra tiền lệ xấu. Lí do đươc Công ty này đưa ra là chủ đầu tư sau 3 năm hoạt động hiện đang bị lỗ 99 tỉ đồng và có nguy cơ nợ xấu ngân hàng, nhất là khi trạm thu phí T2 có thời gian buộc phải xả trạm. BOT Pháp Vân - Cầu Giẽ có thời điểm liên danh nghi ngờ nhau về doanh thu Vừa qua, Bộ Giao thông Vận tải đề xuất danh mục, cơ chế đầu tư phục vụ Chương trình phục hồi kinh tế bền vững đến năm 2023 gửi Bộ Kế hoạch & Đầu tư đã đề nghị sử dụng nguồn vốn từ gói kích thích kinh tế để xử lí các dự án BOT không thể tiếp tục thu phí hoàn vốn, số tiền hơn 9 nghìn tỉ đồng. “Xử lí” hiểu nôm na là Nhà nước dùng tiền ngân sách mua lại các BOT đang “khó khăn”! Đề xuất này gây nên sự tranh luận trái chiều. Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, việc hoàn trả lại dự án sẽ làm sai lệch ý nghĩa của dự án công tư và có thể vi phạm các điều khoản kí kết hợp đồng. Thời gian qua, một số dự án BOT khi được Kiểm toán Nhà nước kiểm toán đã phát hiện nhiều sai phạm, lỗ hổng và thiếu minh bạch. Không ít trạm BOT đã phải cắt giảm hàng chục năm thu phí với số tiền hàng trăm tỉ đồng vì đầu tư ít, khai nhiều. Nay nếu mua lại BOT, có thể Nhà nước sẽ “hớ”! Bất kì loại hình kinh doanh nào cũng có thể gặp thuận lợi hoặc rơi vào tình huống khó khăn. Thuận lợi thì DN được hưởng nhưng khó khăn, rủi ro DN cũng phải lường trước. May rủi trong kinh doanh là một phần khó tránh. Khi có vướng mắc, khó khăn thì trước tiên DN cần tìm cách tháo gỡ, nếu bất khả kháng thì đề nghị cơ quan quản lí cùng tìm cách tháo gỡ. Có loại hình kinh doanh mà khi lợi nhuận thì DN đắc lợi, khi rủi ro lại được người khác “gánh đỡ” thì ai chẳng muốn làm? Nhà nước “cứu” BOT sẽ tạo tiền lệ và bất bình đẳng với DN khác. Nếu đề xuất trên của Bộ Giao thông Vận tải được chấp nhận thì rõ ràng… làm BOT là “sướng nhất”! Đinh Hoàng Bài bình luận đăng Tạp chí Người cao tuổi ngày 10 tháng 11 năm 2021